Musi ri tshi khou pembelela nwedzi wa Vhafumakadzi, ri hulisa vhudikumedzeli vhu sa dzinginyei ha vhafumakadzi vhane kanzhi mafhungo avho a sa sokou ambiwa. Ri sedza kha munwe wa vhamufumakadzi ane a vha Vho-Humbulani Violet Nemavhola, vhane lwendo lwavho lwa minwaha ya 40 lwa vha tshiga kha Yunivesithi ya Venda tsha vhutanzi ha u kondelela, u ditukufhadza, na mvelaphanna.

Vho-Humbulani Violet Nemavhola

Mafhungo a Vho-Humbulani Violet Nemavhola o dala u fhira u vha havho murado wa tshitafu lwa tshifhinga tshilapfu; vha tou vha thikho kha nganea ya Yunivesithi ya Venda. Mafhungo avho ha ngo disendeka kha u tou vha Muthaiphi fhedzi kana kha sisiteme dze vha thusa u dzi shuma, fhedzi na kha minango ye vha thusa u i vulela vhafumakadzi vhane vha khou tevhela nga murahu.
Vho Nemavhola vho shumela Yunivesithi ya Venda lwa miNwaha ya mahumi mana kha Muhasho wa zwa IT; vha humbula zwavhudi tshanduko ya u bva kha sisiteme dza manyuala u ya kha dza didzhithala. “Mathomoni, zwothe zwo vha zwi tshi itwa nga zwanda, zwo thewa kha mabammbiri. Fhedzi nga murahu, ro divhadza sisiteme dzi ngaho ITS, dze dza shandukisa mashumele.” Hezwi zwithu zwiswa zwo khwinisa zwithu zwothe u bva kha u redzhisitara matshudeni u swika kha kuholele kwa vhashumi. “Tshinwe tsha zwithu zwe nda dihudza ngazwo ho vha u vhona ndila ye mushumo washu une ra u shuma ri sa vhonali u tshi ita uri zwithu zwi lelutshele matshudeni na vhashumi.”
Mafhungo avho ndi a u kondelela nahone a dovha a tutuwedza muthu kha u kunda khaedu na u vha mukundi. Vho vha munwe wa vhathu vhana kha muhasho, he vhavhili khavho vha vha vhe vhanna vha shumaho kha zwa phurogireme, zwo vha zwi tshi amba u shuma mishumo i songo itelwaho vhafumakadzi. Vho kunda nyofho dza u ofha u thoma tshithu na zwa u dzhia sia ha mbeu nga u nanga u kondelela, vha tshi ditika nga maitele o khwathaho a mushumo na u difhulufhela ho dzikaho.
Vho Nemavhola vho thoma u shuma Yunivesithi ya Venda nga la 01 Thafamuhwe 1985, tshifhinga tshe mitshini ya u thaipha ya vha i tshi kha di langa dzi ofisini. Vho ri: “Ndo thoma ndi muthaiphi”. “Fhedzi musi yunivesithi i tshi disa muthu ane a shumisa khomphyutha, ndo do iswa kha mushumo muswa wa muthaiphi wa data. Mathomoni azwo ndo vha ndo tshuwa; ndo vha ndi sa divhi uri zwi itiswa hani. Fhedzi musi zwo no talutshedzwa, nda zwi limuwa uri zwo vha zwi tshi tou vha dzina na tshishumiswa tshiswa fhedzi kushumele ku tshi fana.”
Mazhuluzhulu avho a mbo di shanduka dakalo musi vha tshi tanganedza zwithu zwine zwa khou shanduka zwa didzhithata, zwa swaya mathomo a lwendo lwa vhutshilo hothe lwa u guda na u tanganelana.
Sa munwaleli na muthaiphi wa data, u shela havho mulenzhe zwo vha zwa ndeme vhukuma. Vho amba vha tshi khou nwenwela vha ri: “Zwothe zwo fhira nga kha rine”. U bva kha u thaipha na u dzhenisa mafhungo u swika kha u thusa u thoma sisiteme dza yunivesithi yothe, u diimisela ha Vho Nemavhola zwo thusa u vhea mutheo wa u bvelela ha Muhasho wa IT. “Arali hu si na IT, a hu na tshithu tshine tsha tshimbila zwavhudi; zwi kwama muhasho munwe na munwe.”
Tshanduko ntswa ine vha i vhona vha ri ndi u gonya ha nomboro ya vhafumakadzi kha mishumo ya vhurangaphanda. Vho amba vha ri: “Ro vha ri si na vhalanguli kana Dean dza vhafumakadzi nga hetshila tshifhinga. “Namusi, ri na vhanzhi. Mvelaphanda yeneyo i a ntutuwedza.” Mvelaphanda ya thekinolodzhi na yone yo disa khaedu ntswa, fhedzi vho sedzana na khaedu inwe na inwe nga u diimisela. “Musi ri tshi pfulutshela kha tshifhato tshihulwane tsha zwa vhulanguli, ra wana khomphyutha ntswa, zwithu zwo mbo di thoma u leluwa. Fhedzi ro vha ri tshi fanela u bvela phanda na u guda.”
Kha Vho-Nemavhola, dakalo lihulwane lo vha la u vhona nyaluwo, hu si kha thekinolodzhi fhedzi, na kha vhathu. “U vhona Muhasho wa IT u tshi khou aluwa, u vhona vhafumakadzi vhanzhi vha tshi dzhia vhuimo, na u divha uri ndo vha ndi na tshanda kha zwenezwo, zwi a ntakadza.”
Vho-Nemavhola vho bebwa Tshisaulu Siawoadza, vho thoma lwendo lwavho lwa pfunzo tshikoloni tsha phuraimari tsha Makumbane, nga murahu vha ya tshikoloni tsha sekondari tsha Lwandani. Nga murahu ha u thaphudza Gireidi ya 10, vho mbo di pfulutshela Johannesburg, he vha gudela zwa u thaipha Johannesburg Phoneficiency Computer College. Naho vho vha vhe na khaedu dza u wana mushumo musi vha tshi vhuya, ngauri vho vha vho no fhedza gireidi 10, ye ya vha i Standard 8 nga tshenetshila tshifhinga, vho kondelela, vha thaphudza Gireidi ya 11 na 12 tshikoloni tsha Sekondari tsha Thengwe, nahone nga murahu vha khwinisa vhukoni havho fhala TECHNIVEN kholedzhi ya phurofeshinala, he vha wana diploma ya Computer Studies.
Nwedzi wa Vhafumakadzi, khavho, ndi tshifhinga tsha u elekanya na u tutuwedza. Vho ri: “Mushumoni ri fanela u vha na vhutambo ho teaho. “Ha rambiwa vhadivhi na vhaeni uri vha tutuwedze na u mandafhadza vhafumakadzi, nga maanda avho vhane a vha koni u vhona khonadzeo dzavho. Vhanwe vhashu ri toda u sukumedzwa zwituku uri ri kone u thoma zwithu zwihulwane.”
Kha vhafumakadzi vhatuku vhane vha kha di tou bva u thoma u tutuwa, nga maanda vhane vha vha kha mishumo ya thikhedzo, Vho-Nemavhola vha nea ngeletshedzo heyi: “U kondelela ndi tshone tshithu tshihulwane. Arali na dzula kha ndila kwao, zwikhala zwi do da. Vhafumakadzi vha nga ranga phanda; ri fanela u dikumedzela na u tenda kha rine vhane.”
Mufumakadzi Vho Nemavhola vho inga nga u livhuwa Yunivesithi, kha u nea vhashumi tshikhala tsha u ita dzinyonyolosa luthihi kha vhege, lavhuraru linwe na linwe, line heli duvha Vho Violet a vha taheli khalo sa izwi vha tshi ri nyonyoloso ndi dza ndeme zwi tshi da kha mutakalo wa muthu. Musi ri tshi khou penndela hoyu nwedzi wa vhafumakadzi, vho ita khuwelelo kha vhafumakadzi vhothe vha Yunivesithi uri vha shumise itshi tshikhala lwa u bindulisa vha tshi itela mitakalo yavho, naho tshikhala itshi tshi tsha vhashumi vhothe hu si na u khethulula nga mbeu.

Zwo bviswa nga:
Department of Marketing, Branding & Communication
University Of Venda
Tel: 082 868 2218 / 082 868 1811

Skip to content